Yakın Doğu Üniversitesi Basın ve Halkla İlişkiler Dairesi’ne açıklamalarda bulunan Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Cahit Cenksoy, Rahim Ağzı Kanseri’nde bilinmesi gerekenleri anlattı.
Serviks kanserinin en önemli nedeni HPV (insan papilloma virüs)’dir. HPV virüsünün 120’den fazla tipi tanımlanmıştır ve bunların 30’dan fazlasının servikal kanserle ilişkili olduğu bilinmektedir. Serviks kanserinin önemi, tarama testleri ile yıllar öncesinden tahmin edilebilir olması diğer yandan, tanıda geç kalındığı durumlarda opere (cerrahi tedavi) edilemez duruma gelmesidir.
Risk Faktörleri
Serviks kanserinin risk faktörleri arasında, ilk cinsel ilişkinin erken yaşta gerçekleşmesi (16 yaştan önce), kişinin birden fazla seks partneri olması, sigara kullanımı, ırk, yüksek parite (fazla doğum), düşük sosyoekonomik durum ve kronik bağışıklık yer almaktadır.
Pap Smear Testi İle Serviks Kanseri Taraması
Kansere neden olan, servikse yerleşen HPV’nin buradaki yüzey hücrelerini değiştirmesidir. PAP Smear adı verilen ve girişimsel olmayan bir test yardımı ile serviks kanseri taraması yapılmakta ve yaklaşık 10 yıl öncesine kadar serviks kanserini saptayabilmektedir. Ayrıca ucuz olmasının yanında kolaylıkla uygulanabilmekte ve ağrılı bir işlem olmadığından kısa sürede tüm gelişmiş ülkelerde rutin tarama programı olarak kullanılmaktadır. PAP Smear testine ilk ilişkiden 3 yıl sonra veya en erken 21 yaşında başlamalı ve son 10 yılda anormal bir PAP Smear sonucu yoksa 70 yaşına kadar devam etmelidir. Histerektomi (rahmin çıkarılması) yapılan hastalarda operasyonun nedenine bağlı olarak smear takibi yapılmalıdır. Subservikal (serviksin çıkarılmadığı) histerektomi yapılan hastalarda veya histerektomi nedeni HPV’ye bağlı ise smear takibi devam etmelidir.
Özel bir fırça yardımıyla alınan servikal sürüntü, patoloji uzmanı tarafından değerlendirilip, sıvı bazlı yayma ile yapılan patolojik incelemeler diğer konvansiyonel yöntemlerden daha başarılı sonuçlar vermektedir. Patoloji uzmanı doktor tarafından raporlanan bilgiler mutlaka bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Çıkan sonuçlara göre yıllık takip, tedavi sonrası kontrol veya doğrudan doku örneği alınarak serviks dokusundaki patoloji tam olarak anlaşılır.
Smear Testi Sonrası İleri Tanı Tetkikleri ve Tedavi
Kesin tanı ancak alınan parçalarla konabileceğinden smear sonucunu doktora ulaştırmak ve sonrasındaki takiplere uymak önemlidir. Patoloji raporunda CIN tanısı gelirse derecesine göre tedavi uygulanır. Patoloji raporunda kanser tanısı gelirse gecikmeden MR ile yayılım ve kitlenin boyutu net olarak değerlendirilmeli, derhal uygun tedaviye başlanmalıdır. Kanserin derecesine ve evresine göre cerrahi tedavi, radyoterapi veya etkinliği hala tartışılan kemoterapi uygulanabilir.
PAP Smear sonucuna göre kolposkopi eşliğinde şüpheli alanlar belirlenerek, kolposkopi (serviksin mikroskop benzeri bir cihazla değerlendirilmesi) eşliğinde punch biyopsi ile doku örnekleri alınabilir veya LEEP denilen yarımay şeklinde ince bir tel-koter yardımı ile serviksten aynı anda hem doku örneği alınır hem de enfekte dokular vücuttan çıkarıldığından tedavi sağlanmış olur. LEEP ile birlikte patoloji sonucuna göre konizasyon denilen cerrahi yöntem de uygulanabilir.
Bu tedaviler hastanın gebelik istemine göre planlanmalıdır. Bilinçsizce yapılan bir tedavi servikal yetmezliğe ve gebelik kayıplarına yol açacağından tedavi sırasında dikkatli olunmalıdır.
Serviks kanserinde komşu dokular olan mesane ve rektumun erkenden tutulumu tedaviyi güçleştirmekte ve cerrahi sırasında doku çıkarmayı kısıtlamaktadır. Çıkarılan dokuların kalan hayat kalitesini düşüreceği unutulmamalıdır.
HPV Aşıları
HPV aşıları serviks kanserinin ve genital kondilomların (siğillerin) önlenmesi için geliştirilmiştir. Önerilen aşılama yaşı 11-12 olsa da 9 ile 18 yaş arası uygulanabilmektedir. Aşılardan biri sadece serviks kanserini koruma amaçlı olup, HPV tip 16-18 için diğeri ise HPV tip 6-11-16-18 için etkindir. Şu anda bazı yabancı ülkelerde kullanımı başlayan 9 tane HPV virüsüne karşı koruma sağlayan aşı geliştirilmiştir.
HPV aşıları tedavi amacıyla kullanılmaz bu yüzden ilk cinsel ilişkiden (HPV ile karşılaşılmadan) önce uygulanmalıdır.
Serviks kanseri son derece kötü prognozlu (kötü gidişatlı) olsa da aşıların geliştirilmesi ve yaygın tarama programları sayesinde doktora başvuran hastalarda korkulan bir hastalık olmaktan çıkmıştır.