Hukuk Fakültesi Arş. Gör. Erdi Şafak, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasasına Göre Uluslararası Antlaşmaların Nasıl Değerlendirildiğini Türkiye Barolar Birliği Dergisi’nde Yorumladı
Eklenme Tarihi: 25 Eylül 2017, 16:55
Son Güncelleme Tarihi: 26 Kasım 2020, 11:57

Yakın Doğu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Araştırma Görevlisi Erdi Şafak, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi’nin, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası 90. madde bağlamında uluslararası antlaşmaların denetlenmesinin ne şekilde değerlendirildiğini ve Türkiye açısından önemi konusunu Türkiye Barolar Birliği Dergisi (TBB) 132. sayısında değerlendirdi.

“Uluslararası Antlaşmaların Yargısal Denetimi Bağlamında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin Vermiş Olduğu Kararın Türkiye Açısından Önemi” konulu çalışmasıyla ilgili Yakın Doğu Üniversitesi Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü’ne açıklamalarda bulunan Arş. Gör. Erdi Şafak, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası arasındaki benzer ve farklı hükümleri anlattı.

Şafak, “Antlaşmaların onaylanması ve yürürlüğe girmesi konusunda, Türkiye Cumhuriyeti (TC) Anayasası ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Anayasası benzer hükümler içermektedir. Ancak her iki ülkenin Anayasalarının 90.maddesinde “Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası antlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasa’ya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesi’ne başvurulamaz” hükmü iki ülkede farklı şekilde değerlendiriliyor” şeklinde ifadelerde bulundu.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi’nin Vermiş Olduğu Karara Türk Hukuk Sistemi Açısından Çok Önemli Bir Konuya Dikkat Çekildi…
“Antlaşmaların yargısal denetimi konusu Türk hukuk sisteminde uzun süredir tartışıla gelmiştir. Doktrinde bu konuda farklı değerlendirmeler bulunmaktadır” diyen Şafak; “Anayasa Mahkemesi’nin konuya yaklaşımı, antlaşmalar ile ilgili uygun bulma yasalarının sadece şekil bakımından denetlenebileceği, işin esas yönünden denetlenemeyeceği yönündedir. Türk hukuk sisteminde tartışılan bu konu ile ilgili, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi 05.08.2016 tarihinde, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti arasında Gençlik ve Spor Bakanlığı Yurt Dışı Koordinasyon Ofisinin Kurulması ve Faaliyetlerine İlişkin Antlaşma”nın esas yönünden de denetlenebileceği yönünde bir karar vererek, Türk hukuk sistemi açısından da önemli bir konuya dikkat çekildi. Türk hukuku için daha öncede tartışılan antlaşmaların ön denetimi konusu, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi’nin kararından sonra yeniden düşünülmektedir” dedi.

Erdi Şafak, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi uluslararası bir antlaşmanın onay yasasının Resmi Gazete’de yayımlanmasından önce görüş için Anayasa Mahkemesi’ne sunulmasına ilişkin prosedürün Türkiye Cumhuriyeti 1982 Anayasası’nda bulunmadığını belirtirken, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti için aynı kuralın geçerli olmadığı görüşünde bulundu.

Arş. Görevlisi Şafak şunları anlattı: “Bu çerçevede kendisine görüş için sunulan, onay yasası ile birlikte antlaşma metnini, Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi görüşünden farklı olarak inceleme yetkisi olduğunu belirten Mahkeme, Antlaşmanın 3(1)(g) maddesini  Anayasa’nın 90(4) maddesine aykırı bulunduğundan, belirtilen maddenin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası’na aykırı olduğu yönünde değerlendirmede bulunmuştur. Antlaşmaların Anayasa’ya aykırılığının denetlenemediği Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi’nin görüşünün aksine, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi antlaşma maddelerinin Anayasa’ya uygun olup olmadığını denetlemek suretiyle, farklı bir uygulamada bulunmuştur. Bu farklılığın en önemli sebebi, Cumhurbaşkanının uluslararası antlaşmayı onaylayan onay yasasının eki ile birlikte, Anayasa’nın 94. maddesi altında yayımlayabilmesi veya yasayı tekrar görüşülmesi için Meclise iade edebilmesi veya 146.madde altında görüşü için konuyu Anayasa Mahkemesi’ne sunabilmesidir. Bu tarz bir öndenetim, Türk hukukunda bulunmamaktadır. Bu nedenle, Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi işin esasına girmeden, antlaşmalar ile ilgili uygun bulma yasasını sadece şekil yönünden denetleme yapmakla yetinmektedir.”

Anayasaya Aykırı Maddelerin Tartışılması Önem Arz Ediyor…
Türk hukuk sisteminde, birkaç defa gündeme gelmesine rağmen uygulanma imkânı bulamayan ön denetim sisteminin, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti hukuk sisteminde önemli bir işlev gördüğünü belirten Erdi Şafak, “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, uluslararası bir antlaşmanın Anayasa’ya uygun olup olmadığı konusunda Anayasa Mahkemesi’nden görüş isteminde bulunmuş, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, antlaşma maddelerini Anayasa açısından değerlendirmiş ve bir maddenin, Anayasa’ya aykırı olduğu yönünde karar vermiştir. Kararın neticesinde, Cumhurbaşkanı, Antlaşmayı onaylamayarak Meclise geri sunmuş ve antlaşma geçerlilik kazanmamıştır. Anayasa’ya aykırı antlaşma maddelerinin tartışılması, Türk hukuk sistemi açısından da önemli bir ihtiyaçtır ve Anayasa Mahkemesi’nin görev ve yetkilerine ilişkin olarak yapılması düşünülen değişiklikler çerçevesinde, antlaşmaların denetlenmesi konusununda dikkate alınması hukuk sistemimiz açısından önem arz etmektedir” yorumunda bulundu.